Guido en Maartje
29 januari 2024 – Afgelopen 19 december vierde Stichting de Toevlucht, sinds 2019 gevestigd aan de Trumanlaan op Kanaleneiland-Noord, haar tienjarige bestaan. ‘Een pleidooi voor een sluitend en menselijk asielbeleid’ was en is daarbij het motto. Er werd teruggeblikt op de afgelopen jaren en nagedacht over wat er nodig is en/of gedaan kan worden om deze nu nog noodzakelijke opvang voor ongedocumenteerde mannen over tien jaar te sluiten. We stapten er eens naar binnen voor een kennismaking.
Tekst: Maurice Hengeveld – Beeld: via de Toevlucht:
GESTART UIT PROTEST
De Toevlucht Utrecht opende op 19 december 2013 haar deuren in een pand aan de Maliebaan en heeft inmiddels tien jaar lang opvang geboden aan in totaal bijna 500 ‘gasten’. Het initiatief is gestart onder protest omdat er geen opvang was voor ‘gezonde en ongedocumenteerde mannen’ in Utrecht. Dat begon met dertig matrassen op de grond. Dankzij de inzet van veel vrijwilligers kon en kan echter opvang geboden worden en werd en wordt er iedere nacht gewaakt. Het protest dat hiermee werd gevoerd, vond gelukkig gehoor bij de gemeente Utrecht, die na de eerste moeizame maanden het werk van de Toevlucht steeds heeft gesteund. Op verzoek van de gemeente werd ook begonnen met de begeleiding van ‘gasten’ om ze een nieuw perspectief te bieden. In tien jaar tijd kon daarmee binnen drie maanden 46 procent van de mannen aan
wie opvang werd geboden, doorstromen naar vervolgplekken in de tweedelijns opvang. Voor een plek bij De Toevlucht moet iemand zich eerst registreren bij het Aanmeldloket voor ongedocumenteerden. Daar wordt na een intakegesprek iemands situatie beoordeeld en bepaald of iemand recht heeft op opvang en welke locatie de beste opvang kan bieden. Door een tekort aan opvangplekken is er een wachtlijst. Mannen met ernstige medische of psychische problemen kunnen niet worden aangemeld bij De Toevlucht.
WEER ALS MENS GEKEND WORDEN
We spreken één van de dagelijks leiders en vrijwilligerscoördinator Ageeth Weelink. ‘Het asielbeleid lijkt soms geen menselijke maat te willen nemen’, stelt zij. ‘Er wordt momenteel veel gediscussieerd over de ‘stroom van vluchtelingen’ en de asielprocedures zijn regelmatig onmenselijk lang. Veel redenen voor asiel worden afgewezen omdat mensen niet worden gehoord. Het belangrijkste resultaat dat we behalen in De Toevlucht is dat de mannen weer worden gekend als mens en erkenning krijgen voor hun bestaan. Door de inzet van de vrijwilligers, die de opvang grotendeels draaien, is er gelijkwaardig contact waarbij het menselijke aspect voorop staat. Alleen door de geweldige inzet van vrijwilligers is de opvang al die jaren mogelijk geweest. En wat misschien nog wel belangrijker is, is dat juist de vrijwilligers zorgen voor een menselijke benadering van onze ‘gasten’. Zij spreken elkaar op gelijkwaardig niveau De één vraagt naar de afspraken met Vluchtelingenwerk en de ander naar hoe het gaat met
de studie. Alhoewel de omstandigheden enorm verschillen, is de ontmoeting er van mens tot mens.’
TIJD EN RUIMTE
De Toevlucht stelt naast bed, bad en brood ook begeleiding als voorwaarde voor een verblijf en koppelt iedere ‘gast’ aan een contactpersoon van Vluchtelingenwerk, die deze begeleiding verzorgt. Zo wordt er samen gekeken naar mogelijkheden voor een legaal verblijf in Nederland of een ander land, of eventueel naar terugkeer. Ageeth: ‘Ondertussen krijgen ‘gasten’ bij ons tijd en ruimte om even op adem te komen en weer zicht te krijgen op welke mogelijkheden er zijn. Er vinden speciale activiteiten plaats en ‘s avonds biedt een gezellige woonkamer met een televisie en spelletjeskast de nodige ontspanning.’ Waar mogelijk kunnen ‘gasten’ opvang krijgen in een tweedelijns opvang, zoals de door de gemeente gefinancierde Noodopvang Utrecht (SNDVU) of ergens anders in Nederland. Later stromen ze vaak door naar een aanmeldcentrum voor een hernieuwd asielverzoek en vervolgens naar een asielzoekerscentrum (AZC).
ERKENNING EN BEKENDHEID VERGROTEN
Hoewel er bij de verhuizing naar de Trumanlaan op Kanaleneiland in 2019 wel wat vragen waren van buurtbewoners is er sindsdien geen overlast geweest of gemeld. Graag ziet De Toevlucht dan ook nog meer erkenning voor haar taak als opvanglocatie en mag wat Ageeth betreft ook de bekendheid van het initiatief nog wel wat toenemen. ‘Veel mensen rijden, fietsen of wandelen hierlangs zonder te weten wat wij hier doen en hoe belangrijk ons initiatief is voor de samenleving, de stad en de buurt. We merken dat een menselijke behandeling van ongedocumenteerden werkt en hopen dan ook dat dit steeds meer in het DNA van onze bestuurders post gaat vatten. Wij blijven onveranderd pleiten voor een sluitend en menselijk asielbeleid in onze stad en in ons land!’
FIJNE BUUR
Twee vrijwilligers staan extra dicht bij de mannen. Maartje en Guido zijn namelijk de hoofdbewoners en onderburen van De Toevlucht. Zij zijn het aanspreekpunt voor zowel de bewoners als voor de andere vrijwilligers. Het idee hierachter is dat er voor beide groepen altijd iemand thuis is om op terug te vallen. Dit varieert van vragen over het brandalarm tot vragen over waar de suiker staat. Zelf vinden ze het ook erg leuk om dit te doen omdat het hun wereldbeeld heeft verbreed. Liever een goede buur dan een verre vriend! ‘We zijn als hoofdbewoners ook contactpersoon voor de wijk. We wonen hier nu bijna een jaar. Kanaleneiland is een levendige wijk, waar veel gebeurt en ook veel betrokkenheid is bij elkaar. We vinden het een fijne wijk om te wonen en staan als dat nodig is of als er vragen zijn over De Toevlucht altijd open voor een praatje of om informatie te verstrekken. Als de zon weer schijnt, zie je ons in de tuin.’
Meer informatie: www.toevluchtutrecht.nl
